Vapual Thuanthu
Duhdawtnak, rinumnak le kan nupi, kan pasal lakih țuanvo kan lak dan pawl thawn pehparaw in zohțhimtlak zet ih ka retmi thil pakhat a um. Cumi cu milai hnen in silo, milai hnakih dinhmun a niam zetmi ramsa lakih tlunzuangva sungin kan Chin thantar hman ih kan cuanter mi Vapual hi an si.
Vapual pawl hi tlunzuangva lak ih danglam hleice zet khal an si. Pakhat khat ruangah vapual pa a thi asile a nu khal a that aw ve cih. Thudang in a nu maw a pa tu pakhat sangsang rinum loih an theihawk asi khal le anmahte an that aw mai, duhdawtnak le rinumnak hi an nunnak in an hum țheu.
Cule, vate dang pawl vekin an hmuhmi an vate ci pi pohpoh kha a nu, a pa an si khal le an va umpi hluahhlo ve mailo. Anmah ah pakhat le pakhat an duhdaw aw ngaingai asi ahcun an pahnih cun an damsung an um tlang țheu. An danglam hleicenak tak cu an bu sak dan, vapual pa in a nupi faate a kilkhawi dan le a duhdawt dan hi a si.
Vapual pawl khi a runrual ih an umnak hmun in a nu le a pa an duhaw asile cui’ an runrual lak ihsin an pahnih in an suak ih hmundang ah anmah te’n inn an tlei, khawitawk an feh khal le an thlunaw, rawl an ei tlang, an leng tlang, an it(riak) tlang. Cutiih an um lai caan ah ramtawi mi in a nu tu maw a pa tu pakhat khat an rak khapthat asile a dam sawntu cu tlun van sangpi ah a hawng zuang so ih sangpi a thlen ngah in a thla kha a khup ih leilung ah a tla that awter ve. Curuangah vapual hi tlunzuangva(ramsa) lakih danglam hleice an ti țheunak khal a si.
Vate dang pawl cu a pa in a nu a kawp ih tawkfang cun a tlansan leh mai ih a nu cu naupai’ in amahte buai in a rawng buai țheu. Ti a ti ih a faate an keuh cun a faate hrang rawl hawl buai a țul a suk le a so ah a zamzok rero ih harsatnak nasa tak a tawng țheu. Cumi cu a pasal cun a theih hman a theihpi lo tluk a si.
Asinan vapual cu cuvek an si ve lo. An duhmi a nu an kawp zo hnuhnu hicun an nupi kiang ihsin ziangtik hmanah an tlansan sal nawnlo. Rawl khal a nupi le a faate hrang amah rori in a hawl sak. Pabik țuanvo a hlensuak neh kan ti pei cu.
A nupi ti a titnak ding thingkua khal a hawlpi, a nupi ti a pai thlang ti a theih in a duh a zulh in a duat emem mai si. Zan an ih hmanah daiaw cetci tein an it ih a caan ahcun a pa ih thla sungah a nu cun a lu a hrawlh țheu. Vawn ruah men hmanah an umdante hi thinlung an khuai neh nasa, an ngaihsakaw in an duataw thiamzet ti a fiang.
An umnak an inn (thingkua) hi uluk zetin an hawl țheu ih an duhthusam an hmuh ngah in a nu in funghreu tete le thinghnah pawl cu an inn zial ahcun rem detdi ten a phah țheh ih culai caan ahcun a pa khal hna a nei tam ve ngaingai. A suk le so ah hmun dangdang ihmi leinem a thiar ih a nu ih zialremhnak ah a heiret țheu, cutin an nauneihnak ding an buhlumte cu an tuah.
An innsung an remh țheh khalah a pa cu a hnațuan a țheh hrih cuanglo. Ziangha a țuanbet lai ti asile thingthling pawl kha hmun ih kip ta a hawl kual lala ih cui thingthling cun a nu in a sunglam in a pa in a lenglam in an bukaa cu an erh. A nu ih hmur tlem ding fang in a awng a zuah ih culo hmuah cu an phit țheh. A nu khal le lengah a suak thei nawn loih a pa khal a sungah a lut thei nawnlo. A nu in ti a ti ih a faate a keuh hlan sung cu cutin an um.
Cutiih an nu thingkaw sungih a khumawk sung hmuahhmuah cu a pa in rawl a hawlsak ringring ding tinak si. Cuvek thotho in a faate an hawng keuh ih an bu in an suah thei hlan sung khal a pa in an nufaa rual in a cawm a țul. A pa cun rawl a hawl ih a hmur in a keu ih a nupi faate cu rawl a hei pe, tidai khal a cur ah a zawi ih hnianghnar tak in a nufaa pawl cu a pe țheu. Cutivek ih a nupi faate hrang ti le rawl hawl ih a vah sukso hi nikhat ah vei 60-70 hrawng a si. Ziangtluk in a nufaa a duhdaw ti cu vawn ruat hnik aw a caan hmuahhmuah hi an hrangah a pe thluh thei.
A pa in thingthling thawn an bukaa a phih ahkhan amai theihthiam dingin hminsinnak te a tuah. Tawngpa phih ih phih maimai mi a silo. Ziangah cutin a tuah tile a rawlhawl sung ah a nupi kha midang in rawl an rak pek ih an rak len a phan ruangah a si. Cutin midang in a nupi rawl pe in ra leng pang sehla a hminsinnak tuahmi te cun a theithiam thei tinak a si.
Cuvek thotho in a nu khal in a pasal kha a hnenih a rat har deuh, rawl a ra pek tlai deuh caan le ka pasal hi midang thawn an kopaw teh a si pei maw tiin khawruahhar in a um ve. Curuangah a pa khal tikcu țem dikte in a nu hnenih a feh thei ringring a țul. Cuihleiah a pa cun hminsinnak a tuahmi te kha nitin a zohhliah ve ringring. A hminsinnak tuahmi a rak danglam pang cun a nupi cu tidai le rawl khal a pe nawnlo ih amah le amah khal a that aw cih ve.
A pa khal cun nikhat ih vei 60-70 a nupi rawl pek ih sukso a vah cu a ning ve celo, nuam hi a ti sawn lam si. Cutin an innte(bu) ahcun an faate tla an hawng keuh ih tikcu a kim in thingthling thawi an erhpit mi an bukaa cu an sungkua in an bal. An bal thluh ih a pa in a nupi sen riamri tei’ a vawn hmuh cun a zang a fak ngaingai. Ziangruangahtile thingkaw sungih a thla tel a umnak ah a nupi cun a hmul le thla pawl kha zianghman a nei nawnlo, a faate vekin a hmul an kolh thluh, a zam khal a zam theilo. Curuangah a pa cun a nupi faanau pawl thla țha tei’ an neih ih an zam thei hlan sung cu banglo teih rawl a hawl ih a cawm a țul hrih lai…..
Hramlak ramsa lakih tlunzuang Vapual hman in hitluk in an nupa karlak ih rinumnak, teimaknak le tuartheinak neih hna an thiam ahcun kannih khuaruat thei nunnak a neimi hmuahhmuah lak ih cungnungbik le huham neibik milai khalin kan nupi, kan pasal le kan faate lakah kan rinum in an hrangah teimak suah in innsang nuam din suak ding hi kan zuam dingmi a si.
Ref:: Michael Thang Page
