Zawl Tling Le Ngan Bawm Thuanthu

Khaw pakhat ahhin nupinu pahnih hi nitin in lo hnațuanah an tlak aw i a haha in an lo an feh țheu. Fate pakhat veve an nei. Pakhat cu nunau a si i pakhat cu mipa a si. Inn lamah nau kilkhawitu an neih lo ruangah an pahnih cun an fa le cu loah an hruai i lo hnațuan phah cun thlamah an kil phah țheu. Lo an va thlawh sung len an fa le cu a dangdangah an hlum ta țheu. Sunah an fa le a dangdang i an hlum ta țheu mi cu hmunkhatah an rak ittlang i an rak pawm aw țheu. An lakah zanthingtanin an kham ta khal le an rak ittlang țheu thotho. An nu le veve cun cutiih thil a um ruangah “An hung upat tikah hmunkhatah kan um khawm ter ding” an ti. An fate hmin cu Zawl Tling le Ngan Bawm an si. Zawl Tling cu mipa a si i Ngan Bawm cu nunau a si.

Zawl Tling le Ngan Bawm cu an hung tlangval, an hung fala i an sentet lai ih si hmunkhat i um tlang cia ringring țheu an si ruangah an duhdawt awknak le an theihthiam awknak khal cu a thuk sinsin in a sang sinsin. Khatlam khatlam in pakhat a um lo cun um thei lo khawpin an ngai aw țheu. Țhen aw thei ding rual an si nawn lo. Asinan nei aw ding taktakin an can a kim tikah neih awknak ding khamtu bik țheu phun u le phun nau kha a ra lang sal. Duhdawt awknak hi leitlun thildang hin a kham thei lo a bang nan, phun u le phun nau ti hmai ahcun minung ti cawklo tuisun tiangah an țhen aw țheu. Nannih cu phun u nan si aw tinak ruangah Zawl Tling le Ngan Bawm cu țhenin an um ta.

“Duhdawtnak hi minung i kham theih asi lo” an rak ti țheu nan Zawl Tling le Ngan Bawm cu țhenin an um ta. Curuangah Ngan Bawm cu thinharnak le zun tuarnakin a nini-in a țumțawl sinsin.

“Lenlai hman i kipkil u kan co ceng lo ah
Tualah pialrem i sin au,
Ka thlan kuangah sawnawn par kho seh”

an ti țheu bangin mai lungduh thawi țhenawk ding cu an ruat thei nawn lo. Ni a hung suah khal len a tleu thei nawn lo a bang. Thlapi a hungsuak khal le a mawi thei nawn lo. Ni le thla in tleunak le mawinak an hrangah an nei thei nawn ta lo. Ni le thla suak cu an hrangah mitthli ti tamtu men an si. Leitlun nun khal hi an hrangah sullam a nei nawn lo. Cutin Ngan Bawm cu a thi ta.

Ngan Bawm i thih thawmvang an khaw sung a khat thluh. Lenlai le țhat lai i vung thih tak cu an țhianrual fala tlangval ti cawk loin țahhla sakin an umpi. Asinan Zawl Tling i hrangah a cang thei cuang lo. Nang cu phun nau ti nak khan thih-ral tiangin a kham i Ngan Bawm nu le pa in an dawn. Curuangah a falanui ruak khal cu a um pi thei nawn lo.

Zawi theih lo ten amah lawngin țahzai a sak țheu. Thihni tiang i vun tohpi aw thei lo le thi-ral aw thei lo cu a va har ve. A fala nui ruak hmu ta lo i an phum ding cu a sia a herh nasa.

Culaiah Ngan Bawm cu a ruak kha remtun dingah an tun thei nawn lo. Tham theih le remtun theih asi lo. An khawruah a har; ti ngaihnak le ruah ngaihnak khal an thei nawn lo. An mangbang hnu cun Zawl Tling cu an va ko. Zawl Tling cun:-

“Nang kha Zawh-nu si awla,
Kei khal Zawh-pa ah cang ning law
Kawm khatah ten in um tlang ririai hai tur
Ka țhian Zawl Tling aw deren…deren…”

a ti a țahhla a hun sam cun awl ai ten rem antun thei. Asinan rem antun ngah hnu ahcun Zawl Tling cu an dawi thotho. “Nang kan lo duh lo” tinak aw thawn in-ah a tin sal. A thin le lung cu khuiram khi va thleng thul na maw!.. A hrangah ni hi a thim lawng men si loin a dupin a dup ko. Nikhat hi san khat a bang. A mit-in khua le ram a ting nawn lo. Zanlam khua a rung simin phum an tum thlang. Asinan sangkaah an suahpi thei lo lala. An ben rero khal le a tlem thei lo. Tingaihnak an theih nawn lo hnuah Zawl Tling cu an va ko sal lala. Zawl Tling a hung i:-

“Nang kha sialnu cang awla
Kei hi sialpa cang ning law,
Kawmkhatah ten in um tlang ririai hai tur
Ka țhian Zawl Tling aw deren…deren…”

a hun ti leh i awl ai ten an phum suak thei.

An phum ngah ve te cun “Nang Zawl Tling kan lo duh lo” an ti thotho i an dawi tlung lala. Asinan umhar le vansan phentu-ah a thlanah cun pangpar a phunphun a cing. Patar pate a kil ter. Ngan Bawm i thlarau cun a thlan kiangkap i pangpar cu Sazaw a tirh i a hung sih thup ter țheu. Zawl Tling cun a kiltu patar pa a sut nan zan i sih țheu mi asi ruangah a thei lo a ti. Curuangah zankhat cu Zawl Tling in a bawhthup ve. Zan dangkel bangin Sazaw cu a hung suak sal i pangpar cu a ra sik rero kha Zawl Tling in a hmu. A thupten a pel a pel i a kaih tang. “Nangmah maw ka pangpar mawi tete pawl a sik bul thluh țheu” a ti tikah “Ngan Bawm in i fial ruangah asi, ka palung i sik ka si lo” a ti. Cutikah Zawl Tling cun “Ngan Bawm khuiah a um ka lo thlun ding” a ti. Sazaw cun i thlun thei lo ding. A cancanah vanah ka kai ding, na kai thei lo ding. Hling le so lakih ka feh nakah na feh thei lo ding” a ti nan Zawl Tling cun na mei ka lo pawk vivo ding a tiih a thlun thotho. Cutin Zawl Tling cu mithi khua a vung thleng ta riai. A fala nui innah a vung thleng ta riai. Asinan mithi le milai hmunkhatah ihkhawm a theih nawn ta lo. Taksa le pianzia a bang aw nawn lo. Curuangah khunlu lam hawi le khuntaw lam hawi-in an it țheu. Mithi khua ahcun minung hrangah ziang khal hi a linglet aw thluh. Nikhat cu ram kan tawi ding e an ti i hramlakah an feh.

Ngan Bawm cun a feh hlanah zanlam nan tlun le “Khuk sut-ah maw, tho zuanah” an ti ding si khaw, khuk sut-ah na ti lo le an lo zuan hloh san thluh ding si khaw, vung ralring aw law tiah Zawl Tling kha a tiam ta. A kiangah Lunghmul pakhat a ra tlan rero a hmu i cui lunghmul cu a tiih a meithal tawkawng in a sawh that. A rualpi pawl cu an ra sauk i “Milai pan savawm a kap e” an ti i an lungawi in khuatehla an sam i an au zawk rero. Zawl Tling cun “Hi Lunghmul tla savawm ti tete cu” a ti i a mang a bang thla thluh. Inn-ah an hung thlenin an nu cun a lunghmul lu cu țhațen a tar.

Nikhat cu inn sak nakah zialpi kan salh ding an ti lala. Zawl Tling khal cu hreipi kengin a pawk ve. Hramlak tusung cu an va thleng. Mithi pawl cun tlut le tletah calreng kuang an hau ciamco i an salh ciammam. Milai pa khal cu a namten a sah i a phel hnu-ah zanlam cu tam ngaingai a hun pu so ciamco. Ngan Bawm i innah cun a pen hnenhnen.

Nikhat cu tikua kan cak ding an ti leh lala. Tiva an thlenin hru an sut i an sut ngahin nga kan hawl ding an ti i ti sungah nga an dap zawk rero. Mithi pawl cun nga a va tam ve an ti i rawhnah ro bawm sungah cun an san zawk rero. Asinan Zawl Tling cun hivek hi ziangah ha an san aw! a ti i a mang a bang. Nga pumkhat te hman a hmu ve lo. Ka bawmtaw damah a ti i rawhnah pathum li lai cu a san ve. Zanlam khua a simin kan tlung ding an ti. An hung tlung so. Tawkfang an thlenin “khuk sutah maw, tho zuanah” an ti. Zawl Tling cun “khuk sutah” a ti. Tawkfang an ti lala. Anih khal a mang a bang ve i khuk sutah ti le tho zuanah ti hi ziangvek ha a si ti theih duhah “Tho zuanah” a hun ti. Cu le veten thothe bangin “mawng” an ti i an zuang hlo thluh. Milai pa khal cu amah te lamzin i tlun rualpi nei nawn loin a tlung.

An khawpi dang pawl an tlung thluh ti a theih cun a nupi cun ziangtik ah a thlen ve ding ti hngakin an sangka hramin a rak cuan ringring. Lehhnu pi thim zawngah a hung thleng. A bawm phurh cu a rak cawi sak “Nga kaih ding pumkhat te hman ka hmu lo” a ti. Asinan an nu cun “hi na kaih tam zet si” a ti. A rawhnah ro san khawmmi te cu meisa-ah a em. Ngan Bawm ih a em le nga ah a cang. Zawl Tling in a hun em ve len hnah ro bangin a kang thluh men. Cutin nun um khawm cu an hrangah buaithlakza ah a cang riangri.

An thu hai zawng le an duhdan a bangawk thei lo ruangah Ngan Bawm cun “hung tlung sal aw, khua na thlenin arbawh dum te hung that aw. Na ihnak tlun ah feipi a lingletin hung thlai aw la na puan lu khuh in hung it aw” a ti. Zawl Tling khal cun khua a ruat i duh vekin ziang hman a cang thei si lo i a tlun san. Ngan Bawm i a sim bangin a zan cu arbawh dum cu a that. A ihnak tlunah feipi lingletin a thlai ta i a puan tungtunin a it. Zanah cui a feipi ret mi cu a rung tla i Zawl Tling i thinhnaka ah a sunih a thi.
Zawl Tling a thih cun mithi khua cu a vung thleng sal. A falanui hnen cu vung thleng sal khaw a in cu zialpi țhațha dawn aw in a vung hmu thlang. Nuhmei i hitluk in na sak thei cu na va nasa ve tin a vung lawm. Asinan Ngan Bawm cun “Nangmah na rung tlawn lai i na rem ta mi a si hi” a ti. A in sangka parah savawm lu a ha țha hiarhiar tarmi a hmu. “Nunau in savawm ziangtin ha na thah thei?” tin a sut. Ngan Bawm cun “Nangmah na rung tlawn lai i na kah mi asi kha” a ti lala. Zawl Tling cu a mang a bang sinsin. Cutin lungawi zetin an nun lai i an ngaiawk le an neihawk thei lo vun hngilhin nu le pa an cang sal. Mithi khua ahcun duhthu relin nun hram thawh an zal sal.

Kum ziang maw ti hlanah Ngan Bawm nu cu a thi ve. Mithi khua a vung thlengih Ngan Bawm le Zawl Tling a vung hmu. Ngan Bawm nu cun Zawl Tling kha a duh thotho lo ruangah a vung țhenawk ter. Mithi khua khalah hin kan nun lai i kan thinlung hi a reh cuang lo maw si hmang thleidan awknak a um thotho. Nun lai vek i thleidan awk ding asi thotho ahcun kan Lai danin mithi khua hi thlen dingah a va hiar um lo ve. Mi tampin kan pan lai rero thotho si.

Ngan Bawm le Zawl Tling cu mithi khua khalah țhen an si thotho cun an um khua a rem thei nawn ve lo. Tawnawk theinak ding khua an ruat Netabik ahcun a nu ih țhen ban nawn lo nakah kan feh ding an ti i “Vanah arsi ah kan zuang ding i kumthum danah veikhat, phiangkum phiang airek-ah kan tawngaw ding” an ti i vanah phengphehlepin an zuang. Arsi ah an cang. Kan pipu pawl cun kumthum danah an tawngaw an tiih phiangkum i piangin cui arsi cu an suak țheu an ti. Kumthum kum khal ahcun vei tam tawnawk hman si hlah. Veikhat te hung tawnawk duak asi men. Diriam in ziangtikah ha an tawnawk i an duh thu an rel tlang leh ding.

“Ngan Bawm le Zawl Tling khal
A nun co khar ta ngai,
Za zawn lawn an țian aw van kilah,
Kum cangah tawn ni an tiam” an ti kha.

Ngan Bawm le Zawl Tling bangin co aw thiam lo fala tlangval pawl khalin a phunphun an phuah ve.

“Co in khar maw khuahlan
Zawl Tling le Ngan Bawm bang,
Tlei nakah Tu vel ningla,
Ka nu, lung na sir sawn lawi tur maw?”

“Ngan Bawm le Zawl Tling khal
Kan cung vanlai zawlah
Ra zoh law Țial Za Hnin,
Kanmah bang zun i an țian miarmo khi”

“Kan țian zo aw.
Khuahlan Zawl Tling le Ngan Bawm bang,
Tual kung (Don kuang) ti thli,
Dawhhlei par khawt lei bang,
Nawn si kan ti thiam lo cu”

“Va țap sawh lang khuahlan i,
Vahui thing matlai tlan bang,
Ngan Bawm le Zawl Tling bang tawn cangah,
Zun hngilh um lem lai thla maw?

Reference :: Thuanthu Roling Cabu
Salai Pa Sang