Zahre Lian Tuanbia

7 min read

Zahre Lian cu Falam peng Tlauhmun khua ah Pu Thang Tin Lian le Pi Men Zing nih 1923 kum February 22 ni zan suimilam 10 ah an hrin. Amah cu Kum 6 a ti 1929 kum ah Tlauhmun Primary School ah ca a cawng.

1933 kum in Falam Government Middle School ah ca a cawng i a Sayakyi cu Sein Pe a rak si i a cacawn hawi cu Hakha lei cun Ba Chit a rak si. Kawl ca cu cozah nih cawn awkin an rak chiah lo caah a pa nih private in Saya Po Khah a rak lakpiak i Kawl ca cu a rak cawng.

1937 kum in Kawl ram cu Mirang ukmi Kala ram in aa ṭhen i Kawl ram chung sianginn paohah Kawl ca cawnpiak siseh ti a si caah Kawl ca cu cawn a si cio i amah cu Kawl ca a rak cawng cia a si caah a thiam ngaingai i 80% nak tlawm lo a hmu zungzal.

Image result for Zahre Lian

Amah cu High School ah kum 2 a cawn hnu 1940 kum ah tang hra a awng. Mah kum (1940) ah cun Mandalay Intermediate College ah cacawn cu a peh ṭhan i a u Pu Sum Mang zong Rangoon in Mandalay ah a hun i ṭhial i ca an cawngṭi.

Amah cu 1942 kumchung ah Japan nih Kawl ram a rak doh caah Intermediate of Science Certificate lawng a hmu i College degree hmu manh loin a chuak. 1942 kumchung ah Japan nih Rangoon cu bomb a thlak i India ram ah a zaam i India ramchung Lucknow tiang a kal.

Lucknow khua cu Military Academy ca luhnak camipuai tuahnak khua a si. Military Academy camipuai luhnak a sokmi cu tlangval lawngte 400 leng an si i kum 18 in a cunglei lawng nih sok khawh a si, anih cu kum 19 a ti caah a sok khawh ve.

Mah lakah cun minung 40 lawng an lak hna i amah cu pakhat aa tel ve. Mah lioah cun vanlawng ralkap, ti ralkap le ke ralkap tiah duhmi phun khat i thim khawh a si caah anih cu ke ralkap si dingin aa thim.

Ngandamnak chiatṭhat zoh caan a hung phan i Kala a hawile nih siibawipa cu zik na nawh a hau lai, an ti nain ziknawh cu a duh lo caah a mit ruangah a sung.

Mah hnu cun New Delhi ah Adjutant General ton awkah a kal i ziknawh a duh lo ruangah sii ah a sungnak kong tlamtlingte in a chimh hnuah a zaangfah i Military Cadet Officer rank cu direk in a rak pek i Punjab ram Hoshurpur khua ah training kai ah a thlah colh.

Mahka khua ah cun thla thum a um hnuah India Thlanglei Bangalore ah kum hnih ca in an kuat ṭhan nain Japan ral ruangah cun a caan an tawiter i kum khat lawng a cawng.

Mah hnu cun Second Lieutenant, Bokhat an pek i Mirang ralbawi hna lakah kum no bik a si. Mah hnu cun Hoshurpur ah cun an kuat ṭhan i mahka ah cun Mang Tung Nung, Dal Za Kam, Hrang Ṭhio le Khen Za Mung tehna he an umṭi. Hoshurpur khua cun Shillong ah an kuat ṭhan i mah khua ah cun tlawmpal a um hnuah Imphal ah an kuat ṭhan.

1944 kum ah Mirang ram uktu Vuancichoh Winston Churchill nih Kawl ram chungah Japan ral a thiang cang i Mirang ralbawi hna cu civil bawi ah ṭhial a duhmi paoh cu ṭhial khawh a si, tiah thawng a thanh.

Mah hnu cun 2nd Lt. Zahre Lian cu Bengal ramchung Comilla in Kawl ramchung Meiktila ah vanlawng in a zuang i Civil uknak chungah a lut. Amah cu Civil Affairs Service (CAS) ah an chiah i Monywa District Supply Officer rian an pek.

Mah hnu thla tlawmpal ah Assistant Superintendent (AS) an ṭuanter. Tlawmpal ah Tuang Hmung cu AS in Kanpetlet ah, Thawng Cin Thang cu Hakha ah, cun Zahre Lian cu AS in Hakha ah, tiah an ṭhial hna.

Thla khathnih hnuah Falam ah an ṭhial ṭhan. 1947 kum November thlachung ah Superintendent in Paletwa ah an ṭhial i a kal. Kawl ram luatnak cu 1948 kum January 4 ni zinglei suimilam 4:20 caan ah hmuh a si caah Cozah rianṭuan dihlak le khua mi hna cu Superintendent zung ah cun an i pum i amah Zahre Lian nih cun Mirang Alan cu a ṭhumh i Kawl ram Alan cu a cungah a kaiter i a thlai.

Mah kum, mah ni, mah caan bak cun Kawl mi cu luatnak hmuh a si. Paletwa peng ah cun caan sau nawn Superintentdent rian cun a um hnuah Kanpetlet ah 1949 kum January thla in Deputy Commissioner (D.C.) in an ṭhial.

Kum khat leng hrawng a ṭuan ahkhin Vomthu Ning Ling cu D.C. in Kanpetlet ah Vomthu Maung nih chiah a duh caah Zahre Lian tu cu Hakha S.D.O. in an ṭhial, Zipeng in Vuanthok ah an ṭhumh.

Zahre Lian cu Hakha a phanh cangkate in Sub-divisional Council timi a tuahpi hna. Mah council ah cun khuakip in khuabawi asiloah ramukbawi pakhat cio i telh khawh a si.

Mah Sub-divisional Council cu Hakha khua ah a hmasa bik Chin Special Division chungah tuahmi council meeting a si i Falam in Deputy Commissioner Tuang Hmung zong a rak kai ve.

An biachahmi cu – 1. Minister of Chin Affairs chungah zumhnak kan ngeih ti lo caah i phuak seh, 2. Commissioner zung cu Rangoon ah chiah loin Falam ah zung tuah siseh.

Hi an biachahnak phun hnih cu Vuancichoh zung le Ministry of Chin Affairs zung ah an kuat. Commissioner zung cu Falam ah an ṭhial i Tuang Hmung tu Rangoon ah an ṭhial.

Zahre Lian tu cu Moulmein ah, Tavoy ah, Victoria Point, Kawtaung ah a thlathla in an ṭhial ve. Vomthu Maung le Zahre Lian cu an i rem lo ruangah hitihin thil a cannak cu a si.

Victoria Point ah cun tlawmpal a um i Chin Ministry Zung, Rangoon ah a va kal i Minister Vomthu Maung cu a va ton. “Na thil tuahmi a taza lo. Kei zong ka rian in ka chuak lai i Ramrian ah ka lut ve lai,” tiah Vomthu Maung cu a zung chungah Zahre Lian nih cun a va ti.

A rian cun a chuak i Falam ah a tlung. Chin Congress Party a hung dirh i amah cu President ah an thim. Chin Congress Party cu Chin ram pumpi ah an dirh i Tedim ah Lun Pum, Hakha ah Lian Ṭhum, Kanpetlet ah Shein Htang le Maung Tun le Palewa ah Maung Bah.

Thimnak (election) cu 1951 kum ah tuah a si i Zahre Party, Chin Congress Party nih an tei hna. Chin Minister caah Zahre Lian le Mang Tung Nung an i cuh i Zahre Lian mee hra, Mang Tung Nung nih mee thum an hmu.

Asinain Prime Minister U Nu nih Zahre Lian cu kum 29 lawng a si caah a ti i Chin Minister cu Shein Htang a pek. A phunphun in hna a rung hnawh caah U Ba Swe nih Shein Htang cu Chin Minister, Zahre Lian cu Parliamentary Secretary le Lun Pum cu chairman of the Chin Affairs Council ah ṭuanvo a pek hna caah hnahnawhnak cu a dai.

1952 kumchung ah Zahre Lian cu United Nations General Assembly ah Kawl ram aiawh in a kai i an hruaitu ah cun Housing Minister Raschid le Burmese Ambassador and Permanent Representative to the United Nations U Thant an si. An meeting a dih hnuah Kap Ve Taikwel sinah a va leeng i amah he cun Tlonleen Nuamhnak Hmun, Park ah an kal i a zunpi a chuah caah zuninn ah a va kal i ca an ṭialmi cu ‘Black (Minak), White (Mirang)’ tiah a ruah lioah a hngaktu nih ‘White’ tiah a hmuhter i White khaan ah cun a zunpi cu a thawh. Hi UNO meeting a kaipah hin Minister for Planning U Win nih American Cozah sinah tangka cawinak kong ceihmai dingah a sawm i thla thum an rauh hnuah Kawl ram ah an kir.

1954 kumchung ah Lun Pum le Lian Ṭhum nih Vuancichoh U Nu cu a zung ah an va ton i, Shein Htang nih a kan hruai khawh hrimhrim lo caah Zahre Lian cu Chin Affairs Council Minister ah kan thlenpiak ko, tiah an chimh caah Minister of Justice U Khin Maung Latt nih Zahre Lian cu a auh i President of The Union of Burma zung ah Biakamnak (oath) a tuah i amah cu Chin Affairs Council Minister ah a cang.

Thil ningcang loin a rak ummi vialte a remh dih. Thawng Cin Thang cu Falam Deputy Commissioner ah, Tuang Hmung cu Commissioner ah, cun Akkui cu Ministry of Chin Affairs Secretary ah a ṭhial ṭhan. (page 122).

Cun Chin mi (nu) nih a hlanah zei ro hmanh co khawh a si lomi cu roco khawh siseh, tiah Chin Customary Law cu a remh. Cu hleiah fa ngei rih lomi nu le va hna i a va a thih lioah pumlawng loin a um ahcun an inn in chuak hlah seh, timi zong a remh.

Cun cozah rianṭuan nih kuli an laak tikah pawn 40 nak tam phawrh si hlah seh tiah a remh. Chin mi ṭhanchonak caah thil dang tampi a remhmi an um.

1955 kum April thlachung ah The Third World Countries Known as Non-Aligned Countries timi ram 28 in hruaitu vialte meeting cu Indonesia ram Java Tikulh Bandung khua ah tuah a si i Kawl ram Cozah Barrington he an kai i ni li an rau.

1956 kumchung ah i thimnak a um ṭhan i Congress Party nih Chin ramchung ah mee tam bik a hmuh caah Zahre Lian cu a voihnihnak Chin Affairs Minister ah cuhtu ngei loin fawite in an thim ṭhan.

1958 kum October  thlachung ah General Ne Win nih Caretaker Government (tdrfapmifhtpdk;&) a lak i Vuancichoh a can caah Zahre Lian cu Minister for Chin Affairs in a chuah i Ral Hmung cu Minister for Chin Affairs ah a chiah.

1960 kum February 6 ni ah a voithumnak i thimnak cu hun tuah ṭhan a si i Zahre Lian te Party nih an tei hna caah amah cu a voithumnak Minister a ṭuan ṭhan. Mah lengah cun Minister of The Ministry of National Housing, The Ministry of Public Works and The Ministry of Rehabilitation … tiah Vuanci rian lawngte phun thum a kemhchih.

Amah cu a pawpi (stomach) a hma i 1960 kum June thlachung ah England ram ah a kal i an hlai. 1962 kumchung ah U Nu Cozah nih Thado Maha Thray Sithu minṭhatnak an pek.

1962 kum March 2 ni ṭimhnu suimilam pakhat ah General Ne Win nih Kawl ram Cozah cu Aana a laak caah a rian cu a ngol i Falam ah a tlung. 1964 kum September thlachung ah General Ne Win nih a auh i France ram ah Burmese Ambassador (Palai) rian in a kuat i a chungkhar he an kal.

Amah cu (1964 – 69) kumchung ah France ram, Holland ram le Spain ram hna ah Palai rian cu a ṭuan. France ram a phanhkate ah a rilfonghlei an tampiak. 1970 – 75 kumchung cu Egypt ram ah Palai rian a ṭuan.

Amah cu Nepal ram ah 1975 kum in Palai in an kuat ṭhan. 1976 kumchung ah Cleveland Clinic, USA ah a lung operation an tuah ṭhan. A dam deuh cun Nepal ram Kathmandu khua a phanh tikah Ne Win Cozah nih Palai rian in i dinhnak le Kawl ram ah kir ṭhannak thawng an thanh.

Nepal Ambassador zung le King Birenda le ram upa vialte nih an thlah i Kawl ram ah kir ti loin America ram ah a kir i an chungkhar dihlak in USA ah umhmun an khuar.

Zahre Lian cu Dr. Sui Men Twe he 1959 kum October 24 ni ah Falam Baptist Church ah lehthahnak an tuah. Anmah cu fanu pathum le fapa pakhat an ngei.

Amah cu ram le miphun, a hlei in Chin miphun ca a si khawh chungin rian a ṭuan caah Chin mi vialte nih pa canah ruahmi pakhat a si. Amah cu 1976 kum i a lung an rak hlainak khan a voithumnak an hlai hnu amah kum 74, 1997 kum April 14 ni ah Washington Ramkulh Seattle khua ah a thi i a ruak cu 1997 kum April 19 ni ah an vui.

Pu Lal Luai Tunbia

Vapual
5 min read

R. Ni Khuai Tunbia

Lairawn Zilthli
4 min read

78 Replies to “Zahre Lian Tuanbia”

  1. I’ve been exploring for a little for any high-quality articles or blog posts in this kind of space . Exploring in Yahoo I finally stumbled upon this web site. Reading this info So i’m glad to exhibit that I have a very good uncanny feeling I came upon exactly what I needed. I so much unquestionably will make certain to don?t put out of your mind this web site and give it a look on a continuing basis.

  2. Hmm is anyone else having problems with the images on this blog loading? I’m trying to figure out if its a problem on my end or if it’s the blog. Any feedback would be greatly appreciated.

  3. My partner and I absolutely love your blog and find many of your post’s to be what precisely I’m looking for. Does one offer guest writers to write content for yourself? I wouldn’t mind publishing a post or elaborating on a lot of the subjects you write in relation to here. Again, awesome web site!

  4. We are a group of volunteers and starting a new scheme in our community. Your site provided us with helpful information to work on. You have performed an impressive process and our whole community will probably be grateful to you.

  5. Nice post. I learn something new and challenging on blogs I stumbleupon everyday. It will always be interesting to read content from other writers and practice a little something from their sites.

  6. Hi, I do believe this is an excellent web site. I stumbledupon it 😉 I’m going to return once again since I bookmarked it. Money and freedom is the best way to change, may you be rich and continue to help other people.

  7. Hello there! This is my 1st comment here so I just wanted to give a quick shout out and tell you I truly enjoy reading through your blog posts. Can you suggest any other blogs/websites/forums that go over the same subjects? Thanks for your time!

  8. I used to be recommended this website through my cousin. I am now not positive whether this post is written via him as no one else understand such targeted approximately my problem. You are amazing! Thank you!

  9. Hi there are using WordPress for your blog platform? I’m new to the blog world but I’m trying to get started and create my own. Do you need any coding knowledge to make your own blog? Any help would be greatly appreciated!

  10. Hi, i read your blog occasionally and i own a similar one and i was just wondering if you get a lot of spam responses? If so how do you stop it, any plugin or anything you can advise? I get so much lately it’s driving me mad so any assistance is very much appreciated.

  11. Please let me know if you’re looking for a article writer for your weblog. You have some really great posts and I think I would be a good asset. If you ever want to take some of the load off, I’d really like to write some material for your blog in exchange for a link back to mine. Please send me an e-mail if interested. Regards!

  12. I have been surfing online more than three hours lately, yet I never found any fascinating article like yours. It’s pretty worth enough for me. In my opinion, if all webmasters and bloggers made just right content as you did, the internet can be much more useful than ever before.

  13. Pingback: ราคา Relx
  14. Hi this is kinda of off topic but I was wondering if blogs use WYSIWYG editors or if you have to manually code with HTML. I’m starting a blog soon but have no coding skills so I wanted to get advice from someone with experience. Any help would be greatly appreciated!

  15. Pingback: qiuqiu99 login
  16. Hi, i read your blog occasionally and i own a similar one and i was just wondering if you get a lot of spam responses? If so how do you prevent it, any plugin or anything you can suggest? I get so much lately it’s driving me insane so any assistance is very much appreciated.

  17. I have read so many articles or reviews regarding the blogger lovers except this piece of writing is really a nice piece of writing, keep it up.

  18. Spot on with this write-up, I absolutely feel this web site needs much more attention. I’ll probably be back again to read through more, thanks for the info!

  19. Pingback: šeit
  20. Magnificent goods from you, man. I’ve take note your stuff prior to and you’re simply too great. I really like what you’ve got here, really like what you’re stating and the way during which you assert it. You are making it entertaining and you still take care of to stay it smart. I cant wait to read far more from you. This is actually a terrific site.

  21. Having read this I thought it was very informative. I appreciate you finding the time and effort to put this informative article together. I once again find myself spending a significant amount of time both reading and leaving comments. But so what, it was still worth it!

  22. Its like you read my mind! You seem to understand so much approximately this, like you wrote the ebook in it or something. I feel that you simply could do with some p.c. to force the message house a bit, however other than that, this is great blog. A great read. I’ll definitely be back.

  23. Hey There. I found your blog using msn. This is a very well written article. I will be sure to bookmark it and come back to read more of your useful information. Thanks for the post. I will definitely comeback.

  24. hey there and thank you for your information I’ve definitely picked up anything new from right here. I did however expertise a few technical issues using this site, since I experienced to reload the site many times previous to I could get it to load properly. I had been wondering if your hosting is OK? Not that I am complaining, but sluggish loading instances times will very frequently affect your placement in google and can damage your quality score if advertising and marketing with Adwords. Anyway I’m adding this RSS to my e-mail and can look out for a lot more of your respective fascinating content. Make sure you update this again soon.

  25. Excellent post. I used to be checking continuously this blog and I am inspired! Very useful information particularly the ultimate phase 🙂 I maintain such info a lot. I used to be seeking this particular info for a long timelong time. Thank you and good luck.

Leave a Reply

Your email address will not be published.